Kripto kasırgası piyasayı yıktı: Terra ve Luna nasıl çalışıyor ve neden çakıldı?

Luna ve TerraUSD isimli kripto paralarda yaşanan zelzele tüm kripto piyasasını tesiri altına aldı. Luna ekosisteminin çökmesi sistemi sarsarken sabit coinlerin geleceği de tartışma konusu oldu. İşte tüm ayrıntılar….

Kripto piyasasında çöküş sürerken gözler piyasayı alt üst eden sabit coinlere çevrildi.

Bedeli bir diğer varlığın fiyatına bağlanarak sabitlenmiş bir kripto para tipi olan sabit coinler, hakkında çokça tartışma ve tenkit bulunmasına karşın pek çok yatırımcı için inançlı liman olma özelliği taşıyordu.

Tether, Terra üzere coinler, yatırımcıya hem parasını blok zinciri teknolojisi ile saklama imkanı sunuyor hem de Bitcoin, Ethereum üzere kripto para ünitelerin oynaklığı nedeniyle alınan risklerden yatırımcının kaçınmasını sağlıyordu. Hatta ABD’li piyasa düzenleyicileri başta olmak üzere pek çok düzenleyici kurum yetkilisi kripto paralara soğuk baksa da da sabit coinler için daha sıcak yorumlarda bulunuyordu.

Buna karşın sabit coinler tenkitlere de maruz kalıyordu. Sabit coinlere getirilen en kıymetli tenkit ise karşılık sorunu oldu. Bu paraların dolara yahut öbür para ünitelerine sabitlenmesini sağlayacak rezervin olup olmadığı her vakit tartışma konusuydu.

YÜZDE 98’LİK KAYIP

Piyasada öne çıkan sabit coinler Tether (USDT), USD Coin (USDC), TerraUSD (UST) ve DAI oldu. Piyasadaki büyük çöküş ise Luna topluluğunun sabit coini olan UST aracılığı ile geldi. 1 dolara sabit olması beklenen UST’nin gerisindeki sistemin kırılması sonucu 1 UST 0,35 dolara kadar geriledi. Bununla birlikte bu platformun tokeni olan Luna ise yüzde 98 kıymet kaybı ile 100 dolara yakın piyasa kıymetinden 1 doların altına geriledi.

Bu sistemin bozulması sonrası başka sistemlerin de inançta olmadığı tasaları yükseldi ve Bitcoin, Ethereum, Solana üzere önde gelen kripto paralar yüzde 30’un üzerinde paha kaybetti.

Pekala sistem nasıl kırıldı?

Kripto dünyası, blok zincir teknolojisine dayalı birden birden fazla ekosistem barındırıyor. Bitcoin, Ethereum, Luna bu ekosistemlerden öne çıkanı. Birebir vakitte bu sistemlerin teknolojisini kullanan yüzlerce token var.

Dünkü kriz ise Luna topluluğunun sistemine dönük manipülasyonlar sonrası gerçekleşti.

PONZİ ELEŞTİRİSİ

Daha evvel yatırımcıların Luna’yı tercih etmelerinin altında Luna’nın yüksek yıllık getiri vadetmesi yatıyordu. Bir çok merkeziyetsiz finans platformu yüzde 12,5’e kadar yıllık getiri oranı vadederken Luna’da bu oran yüzde 20’ye kadar çıkıyordu.

Ayrıyeten Luna öbür toplulukların bilakis fonlamasının teşebbüs sermayelerinden değil ekosistemlerindeki merkeziyetsiz uygulamalardan geldiğini ve kârların sürdürülebilir olduğunu sav ediyordu. Lakin bu sistem ponzi denilen dolandırıcılık sistemine benzerliği ile tenkitlere de maruz kalıyordu.

Bununla birlikte Luna topluğunun UST’yi dolara endeksleyebilmek ismine rezerv bulundurulması da gerekiyordu. Bu rezerv de ardında karmaşık algoritmalara sahip. 1 UST satmak her vakit 1 dolar kıymetinde tokenin basılmasını sağlıyor. Birebir vakitte UST’nin bedeli düştüğü anda şirket bu sabit coini rezervlerinden fonlayarak parayı sabit tutmaya çalışıyor.

AKIN NASIL GERÇEKLEŞTİ?

Luna bu halde çalışırken topluluğun varlıklarına dönük bir hücum dalgası  başladı. Bu dalga Luna’nın CEO’sunun Do Kwon’un elindeki Bitcoin’i açıklaması ve kurumun mart ayı sonunda 1 milyar doların üzerinde Bitcoin konumu açmasının akabinde geldi.

Saldırıyı gerçekleştiren yatırımcıların açığa satış durumları alarak Luna havuzunu boşaltmasıyla birlikte Luna, Bitcoin rezervini satmak üzere harekete geçti. Bu esnada hücuma geçen küme Binance ve FTX borsaları üzerinden UST satmaya devam etti. Luna topluluğu UST’yi tekrar 1 dolara eşitlemek için Luna ve Bitcoin rezervlerini eritmeye başladı.

Luna topluluğunun rezerv cüzdanında bulunan 42 bin 530 Bitcoin’inin hareket etmesinin görülmesi ise yatırımcıları paniğe sürükledi. Bu da piyasada panik satışlarına neden oldu. Böylelikle piyasa zincirleme tesirle süratle düşüşe geçti. Son hesaplamalara nazaran piyasadan 250 milyar dolarlık varlığın satıldığı düşünülüyor.

Büyük satış dalgasıyla birlikte alım olmaması yüzünden UST yatırımcıları uzun müddet satış gerçekleştiremedi. Kripto borsalarındaki satış tahtaları uzun mühlet boş kaldı.

‘SATIŞLAR DURMADI’

Luna’daki düşüşle ilgili değerlendirmelerde bulunan Bybit Türkiye Araştırma Müdürü Beste Naz Süllü satışların durmadığını belirtti. Süllü yayınladığı araştırma notunda şu değerlendirmelerde bulundu:

“Henüz LUNA’nın akıbetinde bir düzelme olmaması ve işin boyutlarının tam anlaşılamaması nedeniyle satışların durduğu söylenemez.

Bu taraftan âlâ haberler gelmediği için fırsatı pahalandırmak isteyen yatırımcılar ziyadesiyle risk almış olacaktır. Dönüşleri pahalandırmak isteyen yatırımcılar sigorta primi olarak durumun düzeldiği bilgisini almaları gerekir.”

SABİT COİN SİSTEMİ İÇİN TEHLİKE ÇANLARI

UST’nin çöküşüyle birlikte piyasanın kırılganlığını da gözler önüne serildi. Pek çok uzman bu olayın Tether, DAI üzere büyük sabit coinlerde de yaşanabileceğine ispat olduğu belirtirken bu sistemin başarısız olması sonrası merkeziyetsiz finans savunucularının elinin güçsüzleşeceği düşünülüyor.

Düzenleyici kuruluşlarının yetkililerinin piyasa düzenlemesi gereksiniminin da altını çizmesi bunun bir ispatı. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen ve ABD Menkul Değerler ve Borsa Komitesi (SEC) Lideri Gary Gensler bahisle ilgili açıklamalarda bulundu.

Senato Bankacılık Komisyonu’nda açıklamalarda bulunan Yellen “TerraUSD olarak bilinen sabit coin bir problemle karşılaştı ve bedel kaybetti. Bence sabit coinler süratle büyüyen bir eser ve yarattığı riskler de süratle büyüyor” dedi.

Yellen “Dijital varlıklar finansal sistem için riskler yaratabilir. Koordine bir formda regülasyon oluşturulması gerekiyor” diye konuştu.

SEC’TEN SERT İKAZ

Bununla birlikte SEC Lider Gensler, kimi kripto para borsalarının kullanıcılara karşı süreç yapabileceği konusunda ikazlarda bulundu.

Kripto paralardaki sert düşüş, piyasaların düzenlenmesine yönelik tartışmaları tekrar alevlendiriyor.

Gary Gensler, kripto ticaretine husus olan tüm varlıkların düzenleyici kapsamına girmesi gerektiğini savunmaya devam ediyor. Gensler, kimi kripto borsaların yatırımcılarına karşı durum açtığını söylerken pazarda bir manipülasyon oluşturduklarını argüman etti.